राष्ट्रपती निवडणुकीचे किस्से (भाग 8) : एक फोन कॉल ज्याने ‘मिसाईल मॅन’ Abdul Kalam यांना देशाचे राष्ट्रपती बनवले.. वाचा अतिशय रंजक कहाणी…
कलाम साहेबांच्या विरोधात लक्ष्मी सहगल उभ्या होत्या. दोघेही एकमेकांचा आदर करत होते आणि दोघांनाही एकमेकांबद्दल अपार आपुलकी होती.
नवी दिल्ली : जीवनात अनेक अडचनी येतात, परंतु केवळ धैर्यवान पुरुषच याला आनंदाने सामोरे जाऊन, जिवनात मार्गक्रमण करतात. याला अनुसरून एका कवीने म्हटले आहे की, ‘जे पेंढ्यावर चढतात, आभाळ ओलांडतात, वेडे होतात जे वादळ आणि लाटांवरही जातात.’ आपले माजी राष्ट्रपती आणि महान शास्त्रज्ञ (The great scientist) अब्दुल कलाम (ए. पी. जे. अब्दुल कलाम) ही असाच खडतर प्रवासाची एक कहाणी आहे. माजी राष्ट्रपती आणि महान शास्त्रज्ञ एपीजे अब्दुल कलाम यांची संघर्षकथा आणि त्यानंतर त्यांनी मिळवलेल्या कामगिरीची कुणाला कल्पनाही करता येणार नाही. त्यांच्या कर्तृत्वाचा आणि वैज्ञानिक कथांचा या देशाला सदैव अभिमान असेल. मिसाइल मॅन (Missile Man) म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या कलाम साहेबांचा देशालाच नव्हे तर जगाला अभिमान आहे. आज भारत क्षेपणास्त्र क्षेत्रात (India in the field of missiles) जेवढा स्वावलंबी झाला आहे, ते सर्व त्यांच्या देशाप्रती असलेल्या समर्पण, धैर्य आणि संयमाचे परिणाम आहे. पण आज आपण डॉ. कलाम यांची वैज्ञानिक क्षमता, वैज्ञानिक संशोधन आणि क्षेपणास्त्र क्षेत्रातील त्यांच्या योगदानाबद्दल बोलत नाही आहोत. राजकारणाच्या चक्रव्यूहात एक शास्त्रज्ञ कसा फसला आणि विज्ञानात जगणारे कलाम यांनी राष्ट्रपती होऊन देशासमोर कसा आदर्श ठेवला याची चर्चा करणार आहोत. गेली दोन दशके राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत सत्ताधारी पक्ष आणि विरोधी पक्षांमध्ये ज्याप्रकारे चुरस दिसून आली, त्यानुसार कलाम यांची एनडीए आणि काँग्रेसच्या पाठिंब्याने झालेली राष्ट्रपतीपदाची उमेदवारी बरेच काही सांगून जाते. प्रामाणिक आणि निष्कलंक चेहरा समोर आला की राजकारणही बदलते आणि चारित्र्यही बदलते, हेही राजकारणाची ही युती सांगते. कलाम हे त्याचे उत्तम उदाहरण आहेत.
कलाम यांचे नाव पुढे का आले?
2002 साली, डॉ. कलाम यांची देशाचे १२ वे राष्ट्रपती म्हणून निवड झाली. त्यांच्या उमेदवारीला डावे वगळता सर्व प्रमुख पक्षांचा पाठिंबा मिळाला. त्यातही भाजपच्या प्रत्येक निर्णयाला विरोध करणाऱ्या कलाम यांच्या उमेदवारीला काँग्रेसला विरोध करता आला नाही. अटलजींनी कलाम यांचे नाव समोर ठेवताच सोनिया गांधी गप्प झाल्या. असे कलाम यांचे व्यक्तिमत्व होते. कलाम यांच्या योगदानापुढे काँग्रेसही नतमस्तक झाली. मुद्दा असा आहे की तत्कालीन एनडीए सरकारचे प्रमुख अटलबिहारी वाजपेयी यांच्यासमोर कलाम यांचे नाव राष्ट्रपतीपदाचे उमेदवार म्हणून का आले असेल.. तर, वाजपेयींना माहित होते की डावे स्वतःचा उमेदवार उभा करतील. नंतर असेही ठरले की डावे पक्ष राष्ट्रपतीपदाचे उमेदवार म्हणून कॅप्टन लक्ष्मी सहगल यांना उभे करत आहेत. लक्ष्मी सहगल यांनी स्वातंत्र्यलढ्यात मोठी भूमिका बजावली असून सुभाषचंद्र बोस यांच्यासोबत स्वातंत्र्यलढ्यात केलेल्या कार्याचा देशाला नेहमीच अभिमान वाटतो. पण सेहगल निवडणूक जिंकू शकणार नाहीत हे अटलजींना माहीत होते. मग भाजप आणि त्यांचे मित्रपक्ष डाव्या उमेदवाराला पाठिंबा कसा देऊ शकतील?
याबाबत अटलजींनी आंध्र प्रदेशचे तत्कालीन मुख्यमंत्री चंद्राबाबू नायडू यांच्याशी चर्चा केली. तेव्हा एनडीए सरकारमध्ये नायडू महत्त्वाची भूमिका बजावत होते. शास्त्रज्ञ अब्दुल कलाम आझाद यांना राष्ट्रपतीपदाचे उमेदवार बनवल्यास विरोधकांच्या राजकारणाचा बोजवारा उडू शकतो, देशाला एक मोठा संदेशही जाऊ शकतो, की एनडीए सरकारने देशातील सर्वात प्रामाणिक आणि महान शास्त्रज्ञ डॉ. कलाम यांना राष्ट्रपती पदाचे उमेदवार केले आहे. या खेळामागे केवळ दक्षिणेतील राजकारणच जोपासायचे नव्हते, तर मुस्लिम समाजालाही मोठा संदेश द्यायचा होता. एनडीएच्या अनेक बैठकांमध्ये निर्णय झाला तेव्हा कलाम यांच्याशी बोलण्याची जबाबदारी स्वत: पंतप्रधान अटलबिहारी यांनी घेतली. कलाम साहेब कदाचित ही ऑफर स्वीकारणार नाहीत अशी भीती होती, पण अटलजी म्हणाले होते प्रयत्न करण्यात काय हरकत आहे. पंतप्रधान म्हणाले मला फक्त हो हवे आहे.
डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांनी त्यांच्या ‘द टर्निंग पॉईंट’ या लोकप्रिय पुस्तकात राष्ट्रपती पदाचे उमेदवार असण्याची कहाणी मांडली आहे. त्यांच्या पुस्तकातील काही अंशांचे संपादित उतारे येथे देत आहोत. पुस्तकातील हे उतारे बरेच काही सांगून जातात आणि त्यांनी ही उमेदवारी कशी स्वीकारली हेही यातून दिसून येते. पुस्तकात, ते लिहितात की 10 जून 2002 रोजी ते त्यांच्या अनेक विद्यार्थी आणि प्राध्यापकांसोबत एका नवीन संशोधन प्रकल्पावर चर्चा करत होते. अण्णा विद्यापीठाच्या सुंदर कॅम्पसमध्ये ही बैठक सुरू होती. मीटिंग पूर्ण केल्यानंतर, ते त्यांच्या कार्यालयाकडे जात असताना, अण्णा विद्यापीठाचे कुलगुरू कलानिधी यांनी त्यांना सांगितले की त्यांना त्यांच्या कार्यालयात डॉ. कलाम यांच्यासाठी अनेक फोन येत आहेत. कुणालातरी त्याच्याशी बोलायचं होतं. कलाम पुढे लिहितात, ‘जेव्हा मी कार्यालयात पोहोचलो, तेव्हा फोन पुन्हा वाजत होता. मी फोन उचलला तेव्हा मला समजले की कोणीतरी माझ्याशी बोलू इच्छित आहे. मी फोनची वाट पाहू लागलो. दरम्यान, माझ्या मोबाईलवर आंध्रचे मुख्यमंत्री चंद्राबाबू नायडू यांचा फोन आला. त्यांनी मला सांगितले की, पंतप्रधान वाजपेयींना तुमच्याशी एका महत्त्वाच्या विषयावर बोलायचे आहे. आणि त्याच्या मागणीला तु नकार देणार नाहीस.
सोनिया गांधीचा उमेदवारीला पाठींबा
डॉ. कलाम पुढे लिहितात, ‘लवकरच पुन्हा फोन वाजला. समोर पंतप्रधान अटलजी होते. त्यांनी मला विचारले की तुझी शैक्षणिक पात्रता कशी आहे? मी म्हटलं खूप छान. वाजपेयीजी म्हणाले की माझ्याकडे तुमच्यासाठी खूप महत्त्वाची बातमी आहे. मी आता युतीच्या सर्व नेत्यांची बैठक घेणार आहे. देशाचे राष्ट्रपती म्हणून तुमची गरज आहे, हे आम्ही ठरवले आहे. तुमची संमती आवश्यक आहे. मला फक्त हो हवे आहे, असेही पंतप्रधान म्हणाले.
कलाम साहेब लिहितात की त्यांच्याकडे विचार करायला फार कमी वेळ होता. आम्हाला लवकरच संमती द्यावी लागली. यादरम्यान, मी माझ्या काही मित्रांकडून 30 कॉल केले, त्यापैकी काही नागरी सेवा अधिकारी होते आणि काही राजकारणाशी संबंधित होते. त्यानंतर दोन तासांनी अटलजींना फोन करून मी या महत्त्वाच्या मिशनसाठी तयार असल्याचे सांगितले. त्याच दिवशी अटलजींनी विरोधी पक्षनेत्या सोनियाजी यांच्याशी संवाद साधला. जेव्हा सोनियाजींनी अटलजींना विचारले की एनडीएची निवड अंतिम आहे का? पंतप्रधान वाजपेयी यांनी सकारात्मक उत्तर दिले. त्यानंतर सोनियाजींनी त्यांच्या नेत्यांशी बोलून माझ्या उमेदवारीला पाठिंबा दिला.
‘मला शिक्षक म्हणून स्मरणात ठेवू द्या’
कलाम साहेबांच्या विरोधात लक्ष्मी सहगल उभ्या होत्या. दोघेही एकमेकांचा आदर करत होते आणि दोघांनाही एकमेकांबद्दल अपार आपुलकी होती. निवडणुकीत कलाम यांच्या समर्थनार्थ ९,२२,८८४ मते पडली, तर सहगल यांच्या समर्थनार्थ १,०७,३६६ मते पडली. सहगल यांचा पराभव झाला, पण राष्ट्रपती कलाम यांच्याशी त्यांचे जवळचे नाते कायम राहिले. कलाम हे भारतातील सर्वात आवडत्या राष्ट्रपतींपैकी एक आहेत. कलाम यांना सर्वांना सोबत घेऊन तळागाळातील भ्रष्टाचाराविरुद्ध लढायचे होते, असा खुलासा त्यांच्या एका सहकाऱ्याने केला. त्यामुळेच त्यांनी आपल्या निर्णयाचे समर्थन करण्यासाठी दोन विरोधाभास तयार केले होते. देशाला उद्देशून लिहिलेल्या या दोन पत्रांमध्ये एक पत्र त्यांनी निवडणूक लढवल्याच्या काळासाठी तर दुसरे पत्र निवडणूक न लढवण्याच्या निर्णयावरील होते. अशा अनेक गोष्टी या दोन्ही पत्रांमध्ये देशहिताच्या तर आहेतच, पण परस्परविरोधीही आहेत. या पत्रात त्यांनी लिहिले होते की, ‘माझा कोणत्याही पक्षाशी संबंध नाही. मी कोणत्याही राजकीय विचारसरणीचे समर्थन किंवा विरोध करत नाही. मी फक्त एक शास्त्रज्ञ आहे आणि मला एक शिक्षक म्हणून नेहमी लोकांच्या स्मरणात राहायचे आहे.
देशात शांततेचे राज्य असणे आवश्यक
कलाम साहेब आज आपल्यात नाहीत, पण शास्त्रज्ञ म्हणून त्यांनी भारताला जे काही दिलं, ते खुप मोठं आहे. राष्ट्रपती म्हणून त्यांनी जे काम केले त्याचा देशाला अभिमान आहे. देशातील प्रत्येक संस्था शिक्षक म्हणून त्यांचे योगदान सदैव स्मरणात ठेवेल. कलाम साहेब म्हणाले होते की, ‘2000 वर्षांच्या इतिहासात भारतावर 600 वर्षे इतर लोकांनी राज्य केले आहे. विकास हवा असेल तर देशात शांततेचे राज्य असणे आवश्यक आहे आणि सत्तेमुळे शांतता प्रस्थापित होते. त्यामुळे देश समृद्ध व्हावा म्हणून क्षेपणास्त्रे विकसित करण्यात आली आहेत.
